İMPARATORLUĞUN İLK ADIMLARI

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ

(1299-1453)

Osmanlı Devleti'nin Büyümesini Kolaylaştıran Etkenler

• Anadolu'nun durumu.
• Bizans'ın durumu.
• Jeopolitik konum.
• Fetih politikası.
• Balkanlarda siyasi birliğin olmaması.
• Yüzyıl Savaşları'nın etkisi
• İskan ve adalet anlayışı.

                                                                       Osman Bey Dönemi (1281-1326)

      Tüm çalışmalar Bizans üzerine yoğunlaşmıştır. Bizans tekfurları ile yapılan savaşlarla Karacahisar, Yenişehir, İnegöl, Yarhisar ve Bilecik alındı. 1299 yılında başkent Söğüt'ten Bilecik'e taşındı. Osman Bey 1299'da kendi adına hutbe okutarak bağımsızlığını ilan etmiştir. İznik şehri kuşatıldı. Bizans kralının yardıma gelmesi üzerine Bizanslılarla 1302 yılında Gemlik yakınlarında Koyunhisar Savaşı yapıldı. Osmanlılar, Bizans'a karşı yaptıkları bu ilk savaşı kazandılar. 1320 yılından itibaren rahatsızlanan Osman Bey, fetih hareketlerine oğlu Orhan'ı göndermeye başlamıştır. Osmanlılarda para ilk kez Osman Bey döneminde basılmıştır (bakır para). Bu para bağımsızlık ve egemenliği sembolize etmemiştir. Bu anlamda bir Osmanlı özgün parası, Orhan Gazi döneminde gümüş olarak basılmıştır. Osmanlılarda ilk vergi, Bac adı altında Osman Bey döneminde toplanmaya başlamıştır. Bunun pazar resmi veya bir çeşit kara gümrüğü olduğu söylenebilir.

Orhan Bey Dönemi (1326-1362)

    Orhan Bey babasının hastalığı nedeniyle 1320 yılından itibaren seferlerde görev aldığından

tecrübe kazanmıştı. Devletin başına geçtiği yıl Bursa kuşatma altındaydı. 1326 yılında Bursa alınarak başkent yapılmıştır. Orhan Bey, babasının fetih politikası doğrultusunda İznik'i kuşattı. Bizans İmparatoru III. Andronikos ordusu ile Orhan Bey üzerine yürüdü. Kuşatmayı kaldıran Orhan Bey Bizans üzerine yöneldi. 1329 yılında (Maltepe) Palekanon'da Osmanlılar Bizanslıları büyük bir yenilgiye uğrattılar. Yardım umudu kesilen İznik 1331'de teslim olunmuştur. Bu savaştan sonra İzmit (Kocaeli) üzerine yürüyen Orhan Bey, buranın fetihlerini 1337'de tamamlayarak bu yörenin yönetimini oğlu Süleyman Paşa'ya bıraktı. Bu arada 1335 yılında İlhanlı devletinin yıkılışı ile bütün Anadolu beylikleri ile birlikte Osmanlılar da tam bağımsızlığına kavuşmuştur. 1338'de Üsküdar ve Kadıköy Osmanlı Devleti'ne katılmıştır. Orhan Bey, 1345 yılında da fazla bir direnişle karşılaşmadan Karesioğulları beyliğini topraklarına katmıştır. Böylece Osmanlı ilk kez biz donanmaya sahip olmuşlardır. Çanakklale Boğazı'ndan Karadeniz'e kadar olan tüm Marmara Kıyıları kontrol altına alınmıştır. 

NOT: Bu beylğin büyük komutanları ''Hacı İlbey, Gazi Fazıl, Ece Halil ve Evranus Bey'' Osmanlı hizmetine girmişlerdir.

                                                            I. Murad (Hüdavendigar) Dönemi (1362-1389) 

      I. Murad, Orhan Bey'in ölümü üzerine boy beylerinin desteği ile devletin başına geçti. Rumeli fetihlerinin sağlıklı yürüyebilmesi için, öncelikle Anadolu'da bir kısım girişimlerde bulunmuştur. Eratna Beyliği tarafından geri alınan Ankara yeniden alınmıştır. 1375 yılında Hamitoğullarına siyasi baskı yapılarak 80 bin altın karşılığında, Akşehir, Beyşehir ve Yalvaç satın alındı. Toprak satmak, Türk tarihinde daha önce görülen bir durum değildir. 1381'de Germiyanoğlu kızı ile I. Murad'ın oğlu Bayezid evlendi. Tavşanlı, Emet, Simav ve Kütahya çeyiz olarak Osmanlılara verildi. Balkanlarda Sazlıdere Savaşı 1362, Sırpsındığı Savaşı 1364, Çirmen Savaşı (1371), I. Kosava Savaşı (1389) yıllarında önemli mücadeleler yapılmıştır. Edirne başken yapılmıştır. Siyasi gelişmelerin yanı sıra ''Pençik Sistemi'' uygulanarak, Kara Rüstem Paşa'nın teklifi ile Yeniçeri Ocağı 1363 yılında kurulmuştur. ''Tımar Sistemi'' uygulaması başlamıştır. ''Topçu Ocağı'' kurulmuştur. ''Rumeli Beylerbeyliği ile Kazaskerlik makamı'' kurulmuştur.

I. Bayezid (Yıldırım) Dönemi (1389-1402)

   I. Kosava Savaşı'nda I. Murad'ın savaş meydanında şehit düşmesi üzerine, kendisinin veliaht tayin ettiği oğlu Bayezid padişah olmuştur. Hükümdar değişikliğinden yararlanan Karamanoğulları, birçok beyliği de kışkırtarak Osmanlı aleyhine bir cephe oluşturdular. Rumeli topraklarında otoriteyi sağlayan Yıldırım Anadolu toprakları üzerine harekete geçmiştir. Dönemin en önemli hadiseleri Niğbolu ve Ankara Savaşlarıdır. Niğbolu Savaşı ile Osmanlı Haçlılar üzerinde bir korku salmış ve uzun süre karşılarına çıkmalarını engellemiştir. Ankara Savaşı ise Osmanlı'yı (1402-1413) yılları arasında yıkılmanın eşiğine kadar geitircek olan bir Fetret Devrinin içerisine sokacaktır. Timur, Ankara Savaşı'nda Yıldırım'ı mağlup ettikten sonra Osmanlı'nın Anadolu Başkenti olan Bursa'ya girerek Osmanlı hazinesi ve arşivlerini yağmalatmıştır. Beyliklere topraklarını geri vermiştir. Ayrıca Yıldırım'ın dört oğluna saltanat vererek Osmanlı Devleti'ni parçalama politikasını izlemiştir. Netice itibariyle Osmanlı Çelebi Mehmed Dönemine kadar bu sıkıntıları yaşamış ve onnu döneminde yeniden nizam içerisine girmiştir.

                   I. Mehmed (Çelebi) Dönemi (1413-1421)

  
   Timur, Anadolu'da yeni sağlanan Türk birliğini dağıtarak Anadolu beyliklerini tekrar kurmuştu. Çelebi Mehmed'e göre öncelikli iş, siyasi birliğin yeniden sağlanması olmuştur. Bu nedenle sırası ile Bizans kralı Manuel, Venedik, Ceneviz, Raguza, Sırp, Eflak Beyleri, Yanya Dukasu, Lakademenya Despotu ile dostluk antlaşmaları imzalayarak barış ortamı sağlamıştır. Böylece Anadolu'da çıkan karışıklıkları bastırmak için fırsat ortamı yaratılmıştır. Ayrıca bu dönem içerisinde Osmanlı tarihindeki ilk deniz savaşı Venedik ile yapılmıştır. Şehy Bedrettin İsyanı ve Mustafa Çelebi İsyanı gibi önemli isyanlar bertaraf edilmiştir. Bu sebeple birlik ve beraberliği sağlamasından ötürü Çelebi Mehmed'e Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu diyerek atıflarda bulnulmuştur.

II. Murad Dönemi (1421-1451)

   Babasının ölümü üzerine Amasya'dan gelen Şehzade Murad 17 yaşında iken Edirne'de tahta

geçmiştir. Kendisine kadar en geç tahta geçen padişahtır. Murad'ın padişahlığını tanımayan Anadolu Beylikleri Osmanlıya karşı düşmanca tavır alarak topral işgallerine kalkmışlardır. Bunların başında Karamanoğulları, Germiyenoğulları, Aydınoğulları, İsfendiyaroğulları, Saruhanoğulları gelmektedir. Tüm bunların yanında amcası Çelebi Mustafa yeniden taht iddiasında bulunmuştur. Balaknlardaki gelişmeler ise Selanik alınmış, Edirne Segedin Antlaşması (1444) imzalanmış, Varna Savaşı (1444) ve II. Kosava Savaşı (1448) yapımıştır.






                      Harita: Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Devrinde Hakimiyet Kurdukları Yerler